Ik ben niet bang om dood te gaan. Ik vind het wél jammer.
Er zijn een paar goede redenen om Marja's brief uit 2004 op de site te zetten.
De brief maakt veel duidelijk over de twee hobby's van Sjan Sanders (bemoeizucht en stoken) die tijdens Marja's laatste halfjaar voor een onverkwikkelijke gang van zaken hebben gezorgd. Bemoeizucht in het kwadraat was natuurlijk de machtsgreep in september 2008, toen Sanders medogenloos verhinderde dat Marja ooit nog naar huis kon. Stoken bleef ze ook, tot in de herfst in Boxtel toe. Een soort 'hoogtepunt' in het stoken was de diep trieste uiting van jaloezie die volgde op Marja's beslissing op dinsdag 11 november 2008, die luidde: "Ik kies voor het hospice". Als reactie daarop werd haar 10 minuten later toegebeten: "Het draait weer om Harrie, he? Altijd draait 't om Harrie!" (Hoe diep kan men zinken?)
Het onbeantwoord blijven van de brief illustreert de minachting voor Marja. Die was er altijd wanneer Marja zich probeerde te verweren. Steevast was de reactie: "Oh, ja, ons Marja... ons Marja is niet in orde."
Marja had grote bezwaren tegen de bemoeizucht van 'Lutty' en tegen het steeds maar stoken. Eind jaren 90 was Kees het doelwit van het gestook geweest, na 2000 werd ik geleidelijk aan de zondebok. Vooral wanneer het met Marja niet goed ging, kreeg ik van van alles de schuld. Sanders wilde altijd graag iemand de schuld ergens van geven, al was het van een psychose die iemand overkomt.
Begin 2004 kreeg Marja ruzie met haar moeder. In februari luchtte Marja haar hart en schreef op donderdag de 12e een brief, voornamelijk over het stoken. Een antwoord – of wat voor reactie dan ook – kwam er nooit.
In de gewone html-versie van Marja's brief zoals hij hieronder staat, heb ik een paar tikfouten verbeterd en een detail verwijderd. De pdf die je onderaan de brief vindt, is echter van het originele en ongewijzigde bestand zoals Marja dat op donderdag 12 februari 2004 om 17.10 uur op haar computer heeft opgeslagen. Ik was daarbij en we zijn samen de brief wezen posten.
Tilburg, 12 februari 2004
Moeder,
Het gaat niet goed tussen ons de laatste tijd.
Jij lijkt te denken dat dat hoort bij mijn ziektebeeld. Misschien doet het dat ook wel, maar ik ben al weken boos op jou. Ik probeer het te onderdrukken, maar dat kan ik niet meer.
Mijn belangrijkste bezwaar tegen jouw gedrag is dat gestook tegen Harrie.
Gedurende 4 eerdere manische perioden zat ik klem tussen jou en Kees. Dat eeuwige gevit op Kees. Tijdens het bezoekuur zat ik tussen jou en Kees in. Jullie konden elkaars bloed wel drinken. Ik zat er tussen. Misschien heb je toen ook gedacht dat alles wat je deed en zei goed bedoeld was. Nou, het is niet goed gevallen. De eerste keer dat ik een episode had heb jij er onder meer ervoor gezorgd dat Kees bij mij uit huis moest. Daar hebben zowel Kees als ik nog minstens een half jaar over gedaan om daar overheen te komen. Het was stom van ons om ons dat aan te laten praten. Tijdens mijn ziekenhuisopnamen daarna was het niet veel anders. Kees kon niets goed doen. [...]
Nu is het dan Harrie. Hij moet zich van jou allerlei commentaar en onbeschofte opmerkingen laten welgevallen. Harrie gaat te laat naar bed. Harrie eet vegetarisch, waardoor ik niet genoeg ijzer in mijn bloed zou hebben. Harrie zit tot 's avonds laat maar wat te fröbelen achter zijn computer, Harrie zou mij geen rust brengen; Nee, dan Kees; die ging tenminste als ik manisch was gewoon in de kroeg zitten. Kortom: nou is het weer Harrie die niets goed kan doen. De hele tijd stoken. Denk je dat ik daar rustig van word? Geef die jongen een kans zeg; het is de eerste keer dat hij meemaakt dat ik manisch ben. Hij heeft het al moeilijk genoeg met mij zonder dat er iemand steeds commentaar op hem geeft. Harrie heeft zeker zijn fouten, maar die los ik graag zelf met hem op. Daar heb ik niemand bij nodig.
En dan jouw eigen gedrag; alsof dat zo rustgevend is; jij bent zelf hartstikke druk; je bent verschrikkelijk dominant en zit aan een stuk door te preken. Ik vind jou echt geen leuke moeder meer.
Ik vind dit alles echt niet fijn meer en wil dat het stopt. Ik snap dat gestook niet. Waar is dat voor nodig? Dat zou ik wel eens willen weten. Wat is daar de bedoeling van? Ik wil het niet meer; ik wil dat je daar mee ophoudt.
Voor wat betreft het poetsen; ik dank jou voor het poetswerk. Maar ik wil het in de toekomst zelf doen; ik ben een volwassen vrouw van 42 jaar; ik ben heel goed in staat om mijn eigen huis te verzorgen; jij HOEFT het ook niet te doen; je hebt in je leven genoeg gepoetst.
Ik geloof graag dat jij te oud wordt en er niet meer tegen kunt als ik ziek word. Ik kan ook niet meer tegen betuttel. Ik doe van alles om niet ziek te worden, maar ik heb het niet in de hand. Harrie heeft het nu 1 keer meegemaakt. Ik vertrouw erop dat hij ook in de toekomst mijn ziekte best kan begeleiden. Ik hoop dat dat jou ook ontlast.
Het lijkt me goed om elkaar eens even een poosje niet te zien. Dan kan alles eens bezinken en kan ik rustig in mijn eigen huis tot mezelf komen en mijn normale leventje weer oppakken.
Wil je de papieren van het RIO naar mij opsturen; dan kan ik dat afwerken?
Groetjes,
Marja's brief is ook beschikbaar als pdf [31 Kb, gaat open in nieuw venster of tab. Downloaden: rechtsklikken en 'opslaan als']
Geen een. Geen schriftelijke, geen mondelinge.